De snelle opkomst van de e-bike vergroot de vraag naar fietstechnici. Opleidingen zetten alle zeilen bij om te voldoen aan de vraag vanuit de branche, maar benadrukken dat fietsenzaken ook zelf in actie moeten komen. Tweewieler vroeg zeven onderwijsaanbieders naar de animo van studenten voor hun opleiding, de beschikbaarheid van stageplekken en hun zorgen over/visie op de toekomst.
Paul Wagenaar, Tweewieler Academy:
‘Onderwijs terug naar de regio’
Docent Paul Wagenaar van de Tweewieler Academy (TWA) wil het MBO-onderwijs - waar het voor leerlingen ver reizen is - weer terugbrengen naar de regio. “Wij kijken dan niet alleen naar de kilometers maar ook naar de reistijd voor jongeren. Afgelopen vier jaar zijn we daarom gestart met een niveau 2-opleiding in Middelburg, Nieuwegein, Doetinchem en Sittard. In totaal staan er dit jaar 70 mensen aan de start van hun opleiding in die vier regio’s.” Die 70 nieuwe studenten zijn volgens Wagenaar ook broodnodig, gezien het tekort aan mensen in de werkplaatsen. “De tweewielerbranche is momenteel ‘hot’. Er is door deze populariteit meer vraag dan aanbod en instroom van geschoold personeel. Dit is een grote zorg. De fiets wordt namelijk steeds complexer en het aantal vakmensen daalt.”
Bedreiging: beperkte doorgroeimogelijkheden
Paul Wagenaar vertelt dat de Tweewieler Academy voor de opleidingsactiviteiten genoeg instroom heeft. “Er is voldoende animo om de klassen te vullen en een grote groep klaar te stomen voor de branche. Wanneer je echter de landelijke studentenaantallen bekijkt, zijn die niet voor alle regio’s voldoende om aan de personeelsvraag vanuit de branche te beantwoorden. Leerlingen kiezen bovendien ook voor andere technische beroepen waar meer te verdienen is. Verder zijn de doorgroeimogelijkheden bij tweewielerbedrijven vaak beperkt, wat studenten kan doen besluiten om voor een andere richting te kiezen. Ook het feit dat ondernemers toch vaak inzetten op een ervaren (gediplomeerde) fietstechnicus, helpt niet. De kans dat deze te vinden zijn is zeer beperkt. Om toch aan de vraag te kunnen voldoen gaan wij in gesprek met de branche en proberen we de mogelijkheden van zij-instromers onder de aandacht te brengen.”
Jaap Kroot, Willem I College:
‘Fietstechniek bij VMBO’s onder de aandacht brengen’
Jaap Kroot is coördinator tweewieleropleidingen bij het Koning Willem I College. Hij ziet dat de instroom is gegroeid. “Wij hadden afgelopen jaar 36 leerlingen fietstechniek. Normaal zijn er dat rond de 25. Fietsleerlingen komen gemakkelijk aan een werkplek en blijven bijna allemaal in de opleiding.”
Kroot doet er alles aan om toekomstige leerlingen te enthousiasmeren voor zijn vak. “Wij werken veel samen met VMBO's, ondersteunen hen in materiaal en ondersteunen bij het keuzedeel. Dat doen we naast onze normale promotieactiviteiten. Zorgen dat de techniek op de VMBO’s onder de aandacht komt, helpt zeker bij het geïnteresseerd maken van de leerlingen. Fietstechniek staat positief in het nieuws, daarnaast is de werkgelegenheid die de sector biedt een belangrijke factor.”
Theorie en praktijk koppelen stimuleert leerlingen
Jaap Kroot ziet dat leerlingen geen moeite hebben om verder te reizen voor goed onderwijs. “We maken dat ook zo aantrekkelijk mogelijk middels een grote moderne praktijkruimte, waarbij we de theorie zoveel mogelijk proberen te koppelen aan praktische handelingen. Zo beschikken we over veel modern materiaal en hebben we een instructeur die jaren in de branche heeft gewerkt. Dat brengt ons dicht bij de praktijk.”
De combinatie tussen werken en leerplekken is bij Koning Willem I in orde, zegt Kroot. “Wij geven gastlessen, bezoeken bedrijven, houden goed contact met de leveranciers. Er zijn ruim voldoende stageplekken.” De toekomst ziet Kroot positief tegemoet. “Op dit moment zijn er meer vacatures dan leerlingen, maar ik verwacht dat dit binnen nu en twee of drie jaar gaat stabiliseren. Deze ervaring hebben we al vaker opgedaan. De instroom is nu ongeveer 30% hoger dan normaal. Als het verloop laag is in de bedrijven zijn we zo op het juiste niveau.”
Robbert van der Meer, 12GO Biking:
‘Voldoende animo voor eigen bedrijfsschool’
12GO Biking bedrijfsschool is in februari gestart met de BBL-opleiding 12GO Academy powered by ROC Mondriaan. Robbert van der Meer: “Er zijn 9 deelnemers. Daarnaast zijn er veel zij-instromers. In september start een nieuwe klas, daar is nog ruimte beschikbaar.” Om leerlingen te werven, probeert 12GO Biking zijn opleiding vooral op internet en social media onder de aandacht te brengen. Volgens Van der Meer is er animo genoeg. “We zien dat de fiets een aantrekkelijk product is waar veel leerlingen affiniteit mee hebben. Wat betreft de toekomst zien wij het opleiden van personeel echt iets wat we in huis kunnen doen: een werken/leren-combinatie met lessen op werk.”
Arien Reyngoudt, ROC Mondriaan:
‘Weinig animo voor niveau 3’
Arien Reyngoudt werkt bij ROC Mondriaan als directeur van de School voor Autotechniek en Mobiliteit. “Wij bieden de fietsopleiding op drie niveaus: de entree-opleiding met momenteel 20 studenten, de niveau 2-opleiding met 39 BBL-studenten en 14 BOL-studenten en tot slot de niveau 3-opleiding met helaas maar 6 studenten.” Reyngoudt kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk de niveau 3-variant is voor de branche. “Het is juist deze opleiding die inspringt op het complexe, technische deel van bijvoorbeeld een elektromotor of schakelsysteem. Helaas zien we, ondanks dat de branche roept om hoog technisch geschoold personeel, dat ze er zelf te weinig mensen voor vrij maken om de niveau 3-opleiding te gaan volgen. Ik denk dat er daardoor in de toekomst een tekort zal ontstaan aan personeel.” Daar komt nog eens bij dat de fietsbranche volgens Reyngoudt onder jongeren geen goed imago heeft. “Wij proberen er van alles aan te doen om op school met voorlichting en podcasts, speciale tv-kanalen en vlogs dat imago op te poetsen en juist te focussen op deze ondergewaardeerde sector.”
Arnold Baijens, Techniek College Rotterdam:
‘Vrees voor tekort aan stageplekken’
Techniek College Rotterdam biedt de opleiding Fietstechnicus (BBL, niveau 2 en 3) en de Scooter- en Motorfietsopleidingen (BBL, niveau 2) aan, zo vertelt Arnold Baijens. “Dit jaar hebben we 13 tot 14 studenten die aan de opleiding Fietstechnicus gaan beginnen. Dat is genoeg om een klas te vullen, maar we hebben plek voor meer studenten.
Een probleem is wel dat er maar een beperkt aantal bedrijven is waar studenten hun beroepspraktijkvorming kunnen doen; onze studenten werken vaak bij de wat kleinere, vooral familiebedrijven. Binnen deze bedrijven is meestal ook weinig tijd om een student te begeleiden.”
Baijens vertelt dat zijn opleiding veel aandacht besteedt aan de voorlichting op VMBO-scholen om leerlingen te interesseren voor een opleiding in de tweewielertechniek. “Want daar is de komende jaren meer dan voldoende werk. Door de snel stijgende e-bikes-verkopen is er immers een enorme behoefte ontstaan aan goed opgeleide fietsenmakers. Dat is qua instroom natuurlijk mooi, maar we proberen ze ook voor te lichten over het feit dat techniek gewoon een prachtig vak is. Wat dat betreft kunnen fietsbedrijven zelf ook het één en ander doen om mensen te krijgen. Ze kunnen bijvoorbeeld zelf op voorlichtingsmarkten gaan staan en hun campagne aanscherpen.” Enthousiasme is er genoeg bij Baijens, maar toch vreest de Rotterdammer een toekomstig tekort aan zowel studenten als aan stageplekken. “Ik denk dat het alleen is op te lossen door vroeger en actiever te werven en nog meer de schoonheid van het vak van fietstechnicus onder de aandacht te brengen. En wij hopen dat meer bedrijven hun deuren gaan openstellen voor studenten.”
Sytse Winkel, ROC Amsterdam:
‘Fietsenzaak moet zich verkopen aan de leerling’
Bij ROC Amsterdam/Next Technician ziet docent Sytse Winkel ieder jaar zo’n 24 studenten instromen in de opleiding Fietstechnicus niveau 2. “In totaal zitten er op deze opleiding en op de opleiding op niveau 3 zo’n 45 studenten. We zijn op zich tevreden met die aantallen, hoewel het moet blijken of er straks geen tekorten gaan ontstaan aan technisch opgeleide mensen in de branche.” Hoe dan ook, Sytse Winkel merkt dat het fietsvak langzaam aan populariteit heeft gewonnen en die trend zet zich door. “Het aantal studenten dat kiest voor fietstechniek stijgt. Dit heeft te maken met een tekort aan fietstechnici, in combinatie met een stijgende interesse in elektrische vervoersmiddelen en op sommige plekken al een betere beloning van startend personeel. Ook EU-wetgeving maakt dat studenten kiezen voor een vak waar groeipotentieel in zit; het transport in de steden verandert, waardoor de vraag naar schone oplossingen groeit. Bovendien is er vanuit de branche genoeg vraag naar leerlingen voor stageplekken.”
Werkplek kan en moet aantrekkelijker
Ondanks de stijgende interesse in het vak valt toch 40% van de studenten die aan de opleiding begint af. Sytse Winkel: “Fietsenzaken kunnen zelf ook wat doen om hun werkplek aantrekkelijker te maken. Jongeren zien op social media vaak foto’s van mooi ingerichte werkplaatsen. Als je als werkgever zorgt dat je zaak een beetje daarbij aansluit en meegaat in de digitale veranderingen, voelt een jongere zich meer op zijn plek.” Zelf doet ROC Amsterdam ook veel digitaal om de juiste aansluiting bij de leerlingen te verzorgen. “Zelf sta ik niet meer klassikaal les te geven maar geef juist de individuele student de persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheid. We werken veel met QR-codes en Microsoft Teams. Leerlingen komen binnen, scannen hun code en gaan zo aan de slag met hun opdrachten. Ze bepalen zo hun eigen tempo en dat vinden ze fijn.”
Huib van Zessen, MBOstart:
‘Opleiding fietstechnicus blijft een nuttige investering’
Huib van Zessen van MBOstart.nl, dat informatie over mbo-opleidingen geeft, is overtuigd van het toekomstig succes van de opleiding voor fietstechnici. “Fietsen zullen steeds vaker via internet verkocht worden en de fietsenzaak zelf zal meer aan after sales gaan doen. Ook in de productie zal er steeds minder werk zijn door robotisering. De opleiding tot fietstechnicus blijft echter een nuttige investering, hoewel het vak natuurlijk verandert met de komst van de e-bike.” Van Zessen ziet dat er door corona weliswaar minder stageplekken zijn, maar is vol vertrouwen dat die situatie na de pandemie weer zal verbeteren. “Voor corona waren er genoeg plekken, ik weet zeker dat die straks ook weer zullen terugkomen.”
