Een lithiumaccu die in de fik vliegt; het gebeurt vaker dan we denken. Maar wat te doen als het jou overkomt, wetende dat een lithiumbrand een heftige brand is waar bovendien gevaarlijke gassen bij vrijkomen? Tweewieler laat deskundigen vertellen welke blusser je moet hebben en hoe je moet handelen.
Lees verder
Abner Abee van Battery Safety Solutions – dat zich onder meer bezig houdt met inzamelen, sorteren en verwerken van batterijen – heeft al heel wat lithiumbranden gezien. Desondanks springt hem bij elke accubrand weer de schrik om het hart. “Lithiumaccu’s zijn niet zo groot, maar dat is de brand ervan wel. Zo’n brand is allesbehalve een gezellig knisperend haardvuurtje; het vuur spuit letterlijk uit de accu. En dan komen er ook nog volop giftige gassen vrij. Het devies bij een lithiumbrand is dan ook: ‘wegwezen’!”
Laagjes metaal met brandbare chemicaliën
Lithiumbatterijen zijn fundamenteel anders dan de bekende batterijen die we met z’n allen al decennialang gebruiken. Bij een lithiumbatterij, zoals verwerkt in de accu van e-bikes, heb je te maken met verschillende metalen die in dunne laagjes dicht op elkaar zijn geperst. Tussen die laagjes metaal zitten brandbare chemicaliën. Dat een lithiumbatterij door deze samenstelling een stuk risicovoller is dan een gewone batterij beseffen veel fietseigenaren zich niet. Ze behandelen de lithiumaccu als een ‘gewone’ batterij, met alle risico’s van dien voor zichzelf en voor jou als tweewielerspecialist.
Gebruik geen standaard blustoestel of blusdeken
Jasper Abelman van KIWA Fire Safety & Securitywaarschuwt: gebruik bij een lithium-accubrand geen blusdekens en gebruikelijke draagbare blustoestellen. “Ze leveren namelijk geen bijdrage aan de onderbreking van het verbrandingsproces”, stelt hij resoluut. Zand over de accu gooien is ook een veelgehoorde oplossing. Abelman: “Dat zal op zich een vertragend effect hebben, maar neemt de hitte onder het product niet weg. Ligt de accu bijvoorbeeld op een houten tafel, dan zal de hitte nog steeds zo hoog zijn dat de tafel kan ontbranden. Het zand op de accu voorkomt dat niet.”
_w850_h478_1.jpg)
Kies voor gecertificeerde blusmiddelen
Als je met een reguliere CO2-, schuim- of poederblusser gaat blussen, krijg je de situatie niet onder controle. Hoe moet het dan wel als een lithiumaccu in de brand vliegt? Abner Abee adviseert bij een brandende lithiumaccu alleen een bluspoging te doen met daartoe gecertificeerde blusmiddelen. “Gebruik in de eerste plaats alleen een blusser die speciaal voor lithiumbatterijen is gemaakt. Kijk goed wat op het etiket van de blusser staat en laat je goed voorlichten. Blijf tijdens het blussen wel op veilige afstand van de accu.”
Waterstoffluoride: killer bij accubrand
Over de gassen die vrijkomen bij het verbrandingsproces van een lithiumbatterij; daar wil Jasper Abelman van KIWA Fire Safety & Security graag wat over vertellen: “Naast de ‘standaard’ verbrandingsgassen van de kunststofverpakking van de batterij komt er waterstoffluoride (HF) vrij. Deze stof kan in kleine hoeveelheden al zeer slecht voor de gezondheid zijn. Bij grotere hoeveelheden of langere blootstelling is waterstoffluoride zelfs dodelijk. Waarschuw daarom altijd de brandweer bij een lithiumbrand. En ga een accu waar een bluspoging op is gedaan, niet zelf verplaatsen. Zodra je met de accu gaat lopen, kunnen cellen verschuiven en kan er opnieuw kortsluiting ontstaan. Mogelijk begint het verbrandingsproces dan weer van voor af aan.”
N-EXT: balans tussen blussen en koelen vinden
Het is volgens Abner Abee belangrijk dat een blusmiddel de juiste balans vindt tussen blussen en koelen. “Belangrijk is dat het blusmiddel de brand goed blust en de accu heel goed koelt. Lithium genereert bij een brand deels zijn eigen zuurstof. Dus als je de accu helemaal afdekt, blijft het daaronder nog steeds een gevaarlijke situatie.” Abee werkt zelf met N-EXT, een systeem dat de oppervlaktespanning naar beneden brengt, waardoor het kookpunt wordt verlaagd. De transitie van water naar stoom kost veel energie en die energie wordt uit de brand gehaald in de vorm van koeling.
Lith-Ex: vermiculiet als basis
Leen Boers van C-Parts, actief op het gebied van accuveiligheid, noemt Lith-Ex ook een goede optie als blusmiddel (zie de foto hierboven voor het resultaat van een blussing). “Lith-Ex AVD is speciaal ontwikkeld voor lithium-ion accu’s. Het blusmiddel bestaat uit een vloeibaar gemaakt natuurlijk mineraal blusmiddel (vermiculiet) dat niet schadelijk of toxisch is voor mens, flora of fauna. Vermiculiet is bekend van de brandwerende verpakkingskorrels die worden gebruikt om oude batterijen te verpakken.” Boers vertelt dat het product de brand omhult met een dikke laag en de cellen isoleert/koelt, waardoor een verdere ‘thermal runaway’ wordt afgeremd en zelfs geheel kan worden gestopt. “De verspreiding van het vuur wordt zo voorkomen.”
Lithiumblusmiddelen hebben nog geen Rijkstypekeur
KIWA is door de Nederlandse overheid als enige partij in Nederland aangewezen om blustoestellen te voorzien van een Rijkstypekeur. Jasper Abelman: “Dit keurmerk geeft uitsluitsel over de veiligheid en toepasbaarheid van een draagbaar blustoestel. Hiermee wordt gewaarborgd dat de eindgebruiker beschikt over een getest veiligheidsproduct wat doet wat het belooft.” Aan de basis van het Rijkstypekeur liggen normatieve brandproeven en een normatieve technische beoordeling.
Deze testen worden uitgevoerd in een geaccrediteerde setting waarbij aantoonbaar wordt gemaakt dat een draagbaar blustoestel ook daadwerkelijk een brand kan blussen. Abelman: “Voor Lithium is deze test echter nog niet normatief vastgesteld. Er kan daarom alleen onder toezicht van een geaccrediteerde partij een objectief oordeel worden gegeven over de werking van een blustoestel. Er wordt ondertussen wel hard gewerkt aan een normatieve test voor lithiumaccubranden.”
_w936_h490_1.png)
Tweewielerwinkel niet voorbereid op een accuband
Zijn tweewielerwinkel voorbereid op een accubrand? Leen Boers van C-Parts vindt van niet. “Bij 98 procent van de retailers zijn de zaken niet op orde. Brandwerende kasten voor opslag en laden van accu’s zie ik vrijwel nergens. Ook zijn er vaak geen goede blussers aanwezig en is bij de meeste zaken de afzuiging niet op orde. Ook ontbreken meestal persoonlijke beschermingsmiddelen als veiligheidsbrillen en gasmaskers. Mijn ervaring is dat bedrijven pas in actie komen als de overheid het ze oplegt. De investering levert immers geen geld op.”
Zelftestende leveranciers
Bij gebrek aan een normatieve test ziet Abelman dat verschillende marktpartijen zelf testen uitvoeren en daar ook eigen conclusies aan verbinden. “Daarbij dient dan de vraag gesteld te worden of een blusmiddel het brandverloop vertraagt of dat het verbrandingsproces wordt gestopt. Bij dat laatste spreken we over blussing. Door de hoge temperatuur in de lithiumaccu kan het zo zijn dat het blusmiddel onvoldoende geschikt is om voor langere tijd dit verbrandingsproces te blijven stoppen. Dan blijft de kans op herontsteking aanwezig. Indien de test niet door een geaccrediteerde partij zoals KIWA is uitgevoerd, kan er niets met zekerheid over de werking van het blusmiddel op een accubrand worden gezegd. Nieuwe testen die door KIWA worden uitgevoerd met een gestandaardiseerde testopstelling zien er veelbelovend uit. Op korte termijn worden de eerste blusmiddelen verwacht die volgens deze geaccrediteerde testmethode geschikt zijn bevonden om het brandproces van een lithiumaccu te blussen.”
